چگونه است ؟ آيا انسان از نظر قرآن يك موجود زشت و
زيباست ، آن هم‏زشت زشت و زيبای زيبا ؟

آيا انسان يك موجود دو سرشتی است : نيمی از سرشتش نور است و نيمی‏ظلمت ؟ چگونه است كه قرآن ، هم او را منتها درجه مدح می‏كند و هم منتهادرجه مذمت ؟ !
حقيقت اين است كه اين مدح و ذم ، از آن نيست كه انسان يك موجود دوسرشتی است : نيمی از سرشتش ستودنی است و نيم ديگر نكوهيدنی ، نظر قرآن‏به اين است كه انسان همه‏ء كمالات را بالقوه دارد و بايد آنها را به‏
فعليت برساند ، و اين خود اوست كه بايد سازنده و معمار خويشتن باشد .شرط اصلی وصول انسان به كمالاتی ك ه بالقوه دارد " ايمان " است . ازايمان ، تقوا و عمل صالح و كوشش در راه خدا بر می‏خيزد ، به وسيله‏ء ايمان‏
است كه علم از صورت يك ابزار ناروا در دست نفس اماره خارج می‏شود و به صورت يك ابزار مفيد درمی‏آيد .
پس انسان حقيقی كه خليفة الله است ، مسجود ملائكه است ، همه چيز برای‏اوست و بالاخرش دارنده‏ء همه‏ء كمالات انسانی است ، انسان بعلاوه‏ء ايمان‏است ، نه انسان منهای ايمان . انسان منهای ايمان ، كاستی گرفته و ناقص‏است . چنين انسانی حريص است ، خونريز است ، بخيل و ممسك است ، كافر
است ، از حيوان پست‏تر است .
در قرآن آياتی آمده است كه روشن می‏كند انسان ممدوح چه انسانی است وانسان مذموم چه انسانی است . از اين آيات استنباط می‏شود كه انسان فاقدايمان وجدا از خدا انسان واقعی نيست . انسان اگر به يگانه حقيقتی كه باايمان به او وياد او آرام می‏گيرد بپيوندد ، دارنده‏ء همه‏ء كمالات است واگر از آن حقيقت - يعنی خدا - جدا بماند ، درختی را ماند كه از ريشه‏ءخويشتن جدا شده است . ما به عنوان نمونه دو آيه را ذكر می‏كنيم :« و العصر 0 إن الانسان لفی خسر 0 إلا الذين آمنوا و عملوا الصالحات وتواصوا بالحق و تواصوا بالصبر »( 1 ) .
سوگند به عصر ، همانا انسان در زيان است ، مگر آنان كه ايمان آورده وشايسته عمل كرده و يكديگر را به حق و صبر و مقاومت توصيه كرده‏اند .ولقد ذرأنا لجهنم كثيرا من الجن و الانس ، لهم قلوب لا يفقهون بها و لهم‏
أعين لا يبصرون بها و لهم آذان لا يسمعون بها أولئك كالانعام بل هم أضل ( 2 )

" همانا بسياری از جنيان و آدميان را برای جهنم آفريده‏ايم ( پايان‏كارشان جهنم است ) ، زيرا دلها دارند و با آنها فهم نمی‏كنند ، چشمها دارند و با آنها نمی‏بينند ، گوشها دارند و با آنها نمی‏شنوند . اينهامانند چهار پايان بلكه راه گم كرده‏ترند " .

. 1 سوره‏ء عصر .
. 2 اعراف / . 179

منبع: انسان در قرآن، شهید مطهری